เนื่องจากคณะอนุกรรมการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรมประจำจังหวัดพิษณุโลก ได้มีมติชอบในการประชุมครั้งที่ 1/2564 เมื่อวันที่ 1 กันยายน พ.ศ.2564 พิจารณาแหล่งศิลปกรรมซึ่งเป็นมรดกทางวัฒนธรรมของจังหวัดพิษณุโลก ประเภทย่านชุมชนเก่า เพื่อประกาศเป็นแหล่งมรดกของจังหวัดอันเป็นการส่งเสริมและการอนุรักษ์แหล่งศิลปกรรมซึ่งเป็นมรดกทางวัฒนธรรม ให้มีสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการดำรงไว้ซึ่งความภาคภูมิใจในความอุดมสมบูรณ์ ความโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ และความเจริญรุ่งเรืองของท้องถิ่น โดยมีแหล่งศิลปกรรมประเภทย่านชุมชนเก่าที่ผ่านการประกาศเป็นมรดกทางวัฒนธรรมของจังหวัดพิษณุโลก ดังนี้

1. ย่านชุมชนเก่าท่ามะปราง ตำบลในเมือง อำเภอเมืองพิษณุโลก จังหวัดพิษณุโลก

ย่านชุมชนเก่าตลาดวังทอง หมู่ 1 ตำบลวังทอง อำเภอวังทอง จังหวัดพิษณุโลก

2. ย่านชุมชนเก่าตลาดวังทอง หมู่1 ตำบลวังทอง อำเภอวังทอง จังหวัดพิษณุโลก

ชุมชนเก่าท่ามะปราง

ท่ามะปราง เป็นชุมชนตลาด และชุมชนริมน้ำ ก่อตั้งมาเมื่อประมาณ 230-250 ปี ที่ผ่านมา เดิมชื่อ หมู่บ้านทับปราง และเปลี่ยนมาเป็นท่ามะปราง เพราะบริเวณหมู่บ้านตั้งอยู่ใกล้ลำคลอง ซึ่งมีต้นมะปรางขึ้นอยู่รอบ ๆ โดยผู้คนบริเวณนั้นจะทำท่าน้ำเพื่อใช้ในชีวิตประจำวัน จึงได้เปลี่ยนมาใช้ชื่อท่ามะปราง เป็นเส้นทางคมนาคมสำคัญในสมัยประวัติศาสตร์จึงเป็นแหล่งรวมของทั้งผู้คนและสรรพสินค้าต่าง ๆ นอกจากกลุ่มชาวไทยแล้ว ยังมีกลุ่มชาวจีนและแขกอิสลามที่อพยพย้ายถิ่นฐานเข้ามาค้าขาย ทำมาหากินปะปนกันอยู่ด้วย ลักษณะภูมิประเทศตั้งอยู่ริมฝั่งตะวันตกของแม่น้ำน่าน เป็นพื้นที่อยู่ในย่านการค้าเก่าโบราณ มีพระปรางค์ขนาดย่อมคล้ายวัดพระศรีรัตนมหาธาตุฯ ภายในวัดท่ามะปราง บ้านเรือนส่วนใหญ่เป็นรูปแบบสมัยปัจจุบัน คงเหลือบ้านไม้เก่าริมน้ำอยู่จำนวนไม่มากนัก อาชีพส่วนใหญ่คือค้าขาย และรับจ้างทั่วไป

ชุมชนเก่าตลาดวังทอง

ชุมชนเก่าตลาดวังทองอยู่บริเวณถนนริมแม่น้ำวังทอง ใกล้บริเวณเทศบาลวังตำบลวังทอง อำเภอวังทอง จังหวัดพิษณุโลก  เป็นชุมชนที่ตั้งขึ้นตาม วิถีชีวิตตลาดเก่าริมน้ำแบบดั้งเดิม มีเอกลักษณ์เรือนไม้ที่เป็นสถาปัตยกรรมเก่าแก่โบราณ มีการพัฒนาเพื่อรักษาวัฒนธรรมวิถีชีวิตจากรุ่นสู่รุ่น สร้างจุดเด่นในชุมชนและสร้างเศรษฐกิจอย่างพอเพียงตามวิธีชุมชน มุ่งสู่เป้าหมายการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและวัฒนธรรมอันดีงาม ผู้ประกอบร้านค้าเป็นชุมชนริมน้ำวังทอง ชุมชนตลาดวังทอง ชุมชนหน้าวัดวังทอง มีกิจกรรมรำวงย้อนยุค นอกจากนี้ยังมีวิหารทอง เปิดให้ประชาชนได้เข้านมัสการหลวงพ่อเพชร พระพุทธรูปเก่าแก่คู่บ้านคู่เมือง อำเภอวังทอง