ป่าดูนลำพันเป็นป่าพรุน้ำจืดที่มีตาน้ำผุดขึ้นมากลางป่า การผุดของตาน้ำเป็นที่มาของคำว่า "ดูน" ในภาษาอีสาน และในหนองน้ำนั้นก็เต็มไปด้วยต้นธูปฤาษี ซึ่งภาษาอีสานเรียกว่า "ต้นลำพัน" เป็นป่าที่อุดมสมบูรณ์เป็นที่อยู่ของสัตว์ป่า เช่น ปูทูลกระหม่อม กระรอกขาว นก แลน และอุดมไปด้วยพืชสมุนไพร เช่น เถาพันซ้าย กวาวเครือ องุ่นป่า ว่านแผ่นดินเย็นฯ ในป่านี้มีเส้นทางเดินป่าศึกษาธรรมชาติที่สร้างด้วยคอนกรีตยาว 2 กิโลเมตร ทำให้นักท่องเที่ยวเดินเที่ยวชมได้อย่างสะดวก
ปูทูลกระหม่อมเป็นสัตว์เฉพาะถิ่น สีสันสวยงาม มีสีส้มหรือสีม่วงเปลือกมังคุด ก้ามใหญ่ปูพันธุ์นี้มีที่นี่ที่เดียวในโลก จัดว่าเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองลำดับที่ 14 ชื่อ "ปูทูลกระหม่อม" ได้รับพระราชธานชื่อจาก "สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี"
ถือได้ว่าป่าดูนลำพันเป็นสถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่สมบูรณ์ที่สุดของจังหวัดมหาสารคาม